LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
HISTORIA LICEUM W NOWYM MIEŚCIE NAD PILICĄ
Dzień 20 lutego 1945 roku jest wyjątkową datą w historii Nowego Miasta.
Tego dnia w sali rotundowej pałacu byłego właściciela, magnata Bławdziewicza zainaugurowano naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum powołanym przez ówczesne Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego w Łodzi. Przemówienie inaugurujące nowy rok szkolny wygłosił mgr Zbigniew Soika, współorganizator szkoły, nauczyciel języka polskiego, w obecności pierwszego dyrektora mgr Bronisława Poletura, pierwszego wicedyrektora mgr Stefana Pisklaka, doc. dr Jana Bowkiewicza, mgr Anny Danuty Zaczkówny, nauczycieli: mgr Korzeniowskiej, ks. Antoniego Jelińskiego oraz młodzieży.
A oto fakty związane z początkami Państwowego Gimnazjum i Liceum w Nowym Mieście: Do roku 1945 Nowe Miasto nie posiadało szkoły średniej. Nauczyciele, których zawierucha wojenna rzuciła do Nowego Miasta już pod koniec 1944r. postanowili utworzyć tutaj Liceum Ogólnokształcące. Miasto zostało wyzwolone 17 stycznia 1945 r.. Już 19 stycznia 1945 r. mgr Zbigniew Soika udał się do starosty w Rawie Mazowieckiej Pana Bronisława Wojciechowskiego z prośbą o przydzielenie pałacu dla Gimnazjum i Liceum.
Sprawa została załatwiona pozytywnie. Młodzież (ok. 100 osób) z Nowego Miasta, byłych powiatów: rawskomazowieckiego, grójeckiego i opoczyńskiego rozpoczęła naukę. Pierwsi uczniowie to absolwenci tajnego nauczania, zdolni, pełni zapału, ambitni, dążący do pogłębienia wiedzy zdobytej w ciężkich okupacyjnych warunkach. Wiek uczniów rozpoczynających naukę był różny. Wśród uczniów czternastoletnich i osiemnastoletnich spotkać można było dwudziestoletnich, a nawet starszych. Pałac, w którym w czasie okupacji przebywali Niemcy nie posiadał sprzętu koniecznego dla szkoły. Pierwsi wychowankowie przynosili krzesła i stoliki z rodzinnych domów, aby mieli na czym siedzieć i pracować. Znalazły się nawet ławki ogrodowe i parkowe często zniszczone i skrzypiące. Każda zdobyta pomoc naukowa witana była przez młodzież z radością i entuzjazmem. Mgr Zbigniew Soika dzięki serdecznej pomocy kolegów uniwersyteckich z Przemyśla zdobył dla biblioteki nowe i używane książki za bardzo niską cenę. Stały się one zalążkiem tak dobrze wyposażonej obecnie biblioteki szkolnej.
Warunki nauki były trudne. Sale lekcyjne duże, ale zimne. Dzięki ofiarnej pomocy Komitetu Rodzicielskiego modernizowano pomieszczenia dla potrzeb szkoły. Tak urządzono salę gimnastyczną, bibliotekę i pracownię fizyczną. Już w 1949 r. rozpoczęto prace przy przebudowie spichlerza dworskiego na internat. Wkrótce znalazło w nim miejsce około stu uczniów.
Pierwszy egzamin dojrzałości odbył się w maju i czerwcu 1947 r. Świadectwa dojrzałości otrzymało 11 absolwentów. Egzamin dojrzałości przeprowadziła Komisja Egzaminacyjna powołana przez Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego w Łodzi pismem nr II 10388/47 z dnia 14 maja 1947 r. A oto skład Komisji: Edward Szymański - dyrektor szkoły, przewodniczący Zbigniew Soika - egzaminator języka polskiego, Jerzy Davison - egzaminator matematyki i fizyki, Maria Dominikowska - egzaminator chemii, ks. StefanJaskłowski - egzaminator religii.
Do dawnych lat wracamy myślami i wspominamy o nauczycielach związanych z pierwszymi latami działalności szkoły. Są wśród nich ci, którzy przebywali krótko i powrócili do rodzinnych gniazd, są również i ci, którzy pozostali na zawsze w Nowym Mieście. To oni w czasie okupacji walczyli piórem i karabinem o wolność Polski, prowadzili tajne nauczanie w zakresie szkolnictwa podstawowego, średniego, a nawet i wyższego. A oto niektórzy z nich:
- Piotr Głuszkiewicz - lekarz szkolny i nauczyciel biologii, absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, rodak Nowego Miasta. Zmarł dnia 26.06.1962 r. Spoczywa na nowomiejskim cmentarzu.
- Stefan Adamski - urodzony w Nowym Mieście, nauczyciel historii, przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego, magister prawa (Wydział Prawny Uniwersytetu Warszawskiego). Pracował do 31.08.1948 r.
- Jan Bowkiewicz – docent, doktor, pracował do 31.08.1948 r.
- Jerzy Davison - nauczyciel matematyki i fizyki. Pracował od 1.03.1945 r. do 7.09.1949 r.
- Ks. Stefan Jaskłowski - nauczyciel religii, magister Teologii. W okresie międzywojennym prefekt szkół miasta stołecznego Warszawy, Seminarium Duchownego w Janowie Podlaskim, Proboszcz parafii Opieki Matki Bożej w Nowym Mieście.
- Stefan Pisklak - pierwszy wicedyrektor Państwowego Gimnazjum i Liceum w Nowym Mieście, nauczyciel fizyki.
- Anna Danuta Zaczkówna - nauczycielka historii. Ukończyła studia w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, magister filozofii w zakresie historii.
- Zofia Berezowska - nauczycielka historii i nauki o społeczeństwie. W czasie okupacji prowadziła komplety tajnego nauczania w zakresie szkoły średniej na terenie powiatu rawskomazowieckiego. W okresie międzywojennym odbywała studia w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie w mieście Liege (obszar Belgii).
- Ewa z Garczyńskich Domaszewska - nauczycielka biologii, fizyki i chemii. Ukończyła studia w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, magister biologii. W czasie okupacji pracowała w Instytucie Biologicznym prof. Weigla we Lwowie.
- Zofia Rószkiewicz z domu Alexandrowicz - nauczycielka wychowania fizycznego i geografii. Absolwentka Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie.
- Józefa Przeździecka - nauczycielka języków nowożytnych. Kwalifikacje do nauczania języków uzyskała w Moskwie. W latach 1908-1915 uczyła w 8-klasowym Gimnazjum w Charbinie (Mandżuria). W okresie międzywojennym uczyła w warszawskich szkołach średnich. W czasie działań wojennych prowadziła komplety tajnego nauczania w zakresie szkoły średniej na terenie powiatu grójeckiego. Zmarła dnia 9.10.1957 r. Spoczywa na nowomiejskim cmentarzu.
- mgr Zbigniew Soika. Zasługi w organizowaniu nauki polskiej zaznaczają się na każdym etapie jego działalności zawodowej. Urodził się 18 lutego 1908 r. w Przemyślu w rodzinie prawnika.. Dnia 11 lutego 1931 r. uzyskał tytuł magistra filozofii w zakresie filologii polskiej. Okupację spędził w Nowym Mieście udzielając indywidualnych korepetycji. W Liceum Ogólnokształcącym w Nowym Mieście pracował nieprzerwanie od 20.02.1945 r. do 31 08.1972 r. (przejście na emeryturę).
Minęło ponad pół wieku. Liceum działa nadal w nowym budynku przy ulicy Ogrodowej 16a, w dobrych warunkach.
